Müslüman olan ilk Moğol hanı Berke Han kimdir?

Gençliği hakkında çok az bilgi sahibi olunan kaynaklarda adı Berke, Berka ve Berkay bazen de Berke Oğul şeklinde geçer. Peki, Müslüman olan ilk Moğol hanı Berke Han kimdir? İşte detaylar:

BERKE HAN KİMDİR?

Cengiz Han’ın torunu, Cuci Han’ın oğlu, Batu Han’ın kardeşi, Sertak ile Ulakçı hanların da halefi olan ve kaynaklarda adı Berke, Berkâ ve Berkây, bazen de Berke Oğul şeklinde geçen Berke Han'ın gençliği hakkında çok az bilgi bulunur. 1246 ve 1251 yıllarında amcası Ögedey’in oğlu Güyük ile öbür amcası Tuluy’un oğlu Mengü’nün tahta geçişlerindeki kurultayda yer aldı ve gayretleriyle bazı iç çekişmeleri önlemiştir. Büyük bir ihtimalle Müslümanlığı hükümdar olmadan önce Hârizm’de bulunduğu sıralarda kabul etmiştir. Sertak ve Ulakçı’nın kısa saltanatlarından sonra 1256 yılı sonunda Altın Orda tahtına geçmiştir.

İLK MÜSLÜMAN ALTIN ORDA HÜKÜMDARI

Tarihe ilk Müslüman Altın Orda hükümdarı olarak geçen Berke Han, İslâmiyet’i daha yeğenleri zamanında kabul etmiş ve Sertak Han ile de bu yüzden anlaşmazlığa düşmüştür. İslâmiyet’i kabulünde Şeyh Necmeddîn-i Kübrâ’nın halifelerinden Seyfeddin Bâharzî’nin büyük rolü olmuştur. Saray şehrinin kurulmasından sonra Türkistan’la ticari münasebetler artmış ve bunun sonucu İslâmiyet süratle yayılmıştır. Cûzcânî ve Cüveynî’nin yazdıklarından anlaşıldığına göre Berke yasa ve şeriatı birlikte uygulamış, her iki sistemin ruhuna bütün samimiyetiyle bağlı kalmıştır. Kur’ân-ı Kerîm öğretmek üzere okullar açtırmış, Saray’da imam ve müezzinler bulundurmuş ve âlimleri himaye etmiştir. Berke Han zamanında en parlak devrini yaşayan Altın Orda Moğolistan’daki büyük kağanlıktan ayrılmış ve tamamen bağımsız bir devlet olmuştur. Onun kendi adına sikke bastırması da bunu ispatlamaktadır. Berke’nin Saray (Sarây-ı Berke) adıyla İdil nehri kıyısındaki büyük bir düzlükte inşa ettirdiği şehir kısa zamanda bir ticaret merkezi haline dönüşmüştür. İbn Battûta ve birçok Batılı seyyah bu şehirden övgüyle söz etmişlerdir. Sarây-ı Berke’nin yeri bugün tam olarak tespit edilememiştir. Bazı maddi kültür kalıntıları ise Leningrad Müzesi’nde sergilenmektedir.

Mert Dokuzoğlu / www.gazeteilksayfa.com