Mehmed Emin Resulzade kimdir?

Mehmet Emin Resulzade basın ve siyasi faaliyetleriyle hayatı boyunca ülkesinin bağımsızlığı ve toplumun aydınlanması için çalışmıştır. Peki, Mehmet Emin Resulzade kimdir? İşte detaylar:

MEHMED EMİN RESULZADE KİMDİR?

Müslüman Doğunun ilk demokratik cumhuriyeti kabul edilen ve 28 Mayıs 1918 tarihinde bağımsızlığını ilan eden Azerbaycan Cumhuriyeti’nin kurucusu Mehmed Emin Resulzade, vefatının 67. yılında anılıyor. Resulzade'nin anısı, hem Azerbaycan'da hem de hayatının bir kısmını geçirdiği Türkiye'de hala yaşatılıyor. Azerbaycanlılar için bağımsızlığın sembolü olan bir slogan haline gelen "Bir kere yükselen bayrak, bir daha inmez" sözlerinin sahibi Resulzade, 31 Ocak 1884'te Bakü'nün Novhanı köyünde doğdu. Babası Hacı Molla Alekber Resulzade, annesi ise Zinyet Zal'dır.

Genç yaşından itibaren siyasetle ilgilenen Resulzade, Çarlık rejimi aleyhtarı bazı siyasi parti ve örgütlerde çalışmalar yürüttü, çeşitli gazete ve dergilerde yazdı. Çar rejiminin baskıları karşısında 1909'da İran'a giderek burada gazetecilik yapan, siyasetle uğraşan Resulzade, meşrutiyet rejimi feshedildikten sonra İran'da da baskılarla karşılaşınca 1911'de Türkiye'ye gitmek zorunda kaldı. Daha sonra Bakü'ye dönerek Müsavat Partisine üye oldu ve 1917'de bu partinin Genel Başkanı seçildi.

AZERBAYCAN CUMHURİYETİ’Nİ KURDU

Mayıs-Aralık 1918'de Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti Millî Şurası Başkanı olarak görev yapmıştır. Resulzâde Azerbaycan'ın ulusal bağımsızlık hareketine öncülük etmesinden dolayı Azerbaycan tarihinin en önemli şahsiyetleri arasında yer alır. 1903'te ilk makalesi "Şark-i Rus" gazetesinde yayınlanan Resulzade, sonradan "Hayat", "İrşad", "Terakki" ve başka gazetelerde makaleler yazmış, "Tekamül" (Bakü), "İran-i Nov" (Tahran), "Açık Söz" (Bakü 1915-1917), İstanbul'da yayınlanan "Yeni Kafkasya" (1923-1928), "Azeri Türk" (1928-1929), "Odlu Yurd" (1929-1931) ve 1933-1939'da Berlin'de yayınlanan "Kurtuluş" dergilerinin ve "İstiklal" gazetelerinin kurucusu olmuştur. 1952'de ise Mehmed Emin Resulzade rehberliği ile "Azerbaycan" dergisi kurulmuştur. Azerbaycan Cumhuriyeti adlı kitabı 1922'de Türkiye'de yayımlanmıştır.

Kurduğu devlet Müslüman dünyasının ilk laik devleti ve Müslüman ülkeler arasında kadına ilk seçme ve seçilme hakkını veren devlettir. Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı süresince birçok reform yapmıştır. Sovyet Rusya'nın Kızıl Ordu'su 27 Nisan 1920'de Azerbaycan'a girerek, ülkeyi 1991'e kadar sürecek olan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti idaresine aldı. İşgal olayı sonrası tutuklanarak hapse atılan Mehmed Emin Resulzade'nin cezası, 1922 yılında Josef Stalin'in isteğiyle idam cezasından sürgüne çevrilmiştir. Sürgün hayatını Türkiye'nin, Polonya'nın ve Almanya'nın bazı şehirlerinde geçiren Resulzade, Azerbaycan'ın bağımsızlığı uğrundaki çalışmalarına devam etmiştir. Bir süre Nazilerle irtibat kuran Resulzade, 1947'de Türkiye'ye gelerek, 1949 yılında "Azerbaycan Kültür Derneği"ni kurmuştur. 6 Mart 1955 tarihinde Ankara'da son yolculuğuna uğurlandı.

Mert Dokuzoğlu / www.gazeteilksayfa.com