Kurtuluş mücadelesinin mihenk taşı: “Erzurum Kongresi”

19 Temmuz 1919’da toplanan kongreye, Doğu Anadolu'nun altı vilayetinden 293 delege katıldı. Kongre başlamadan evvel askerlik görevinden istifa eden ve ‘sineyi millete döndüm’ diyen Mustafa Kemal, uzun süren tartışmaların ardından kongrenin başkanlığına seçildi. Kongre'de alınan 24 maddelik kararname, milli mücadelenin temelini oluşturdu. Bu kararnamede; tam bağımsızlık, ulusal irade ve toprak bütünlüğü gibi temel ilkeler savunuldu. Toplam 16 gün süren kongrede milli mücadelenin nasıl yürütüleceğine dair kararlar alındı. Kongre, toplanış açısından yerel olsa da özellikleri bakımından ulusal bir nitelik kazandı.

ERZURUM KONGRESİ'NİN SONUÇLARI

Mustafa Kemal başkanlığındaki Erzurum Kongresi’nde pek çok karar alındı. 24 maddelik kararnamede milli birlik ve beraberlik sağlandı. Yine Erzurum Kongresi ile milli mücadelenin meşruiyeti sağlanmış oldu. Anadolu'daki direniş hareketleri koordine edildi. Milli bir ordu kurulması için çalışmalar başlatıldı. Erzurum Kongresi, Amasya Genelgesi’nde belirtilen ve Sivas’ta ulusal bir kongrenin toplanması görüşüne Erzurum Kongresi öncülük etti.

Erzurum Kongresi'nin kararları, kongrenin yerel olmasına rağmen anlamı bakımından ulusal olmasıyla Türk Kurtuluş Savaşı'nın zafere ulaşmasında önemli rol oynadı.

ERZURUM KONGRESİ’NİN KARARLARI

• Milli sınırlar içinde bulunan vatan parçaları bir bütündür. Birbirinden ayrılamaz.

• Her türlü yabancı işgal ve müdahalesine karşı ve Osmanlı Hükümeti'nin dağılması halinde, millet topyekûn kendisini savunacak ve direnecektir.

• İstanbul Hükümeti vatanı koruma ve istiklâli elde etme gücünü gösteremediği takdirde, bu gayeyi gerçekleştirmek için geçici bir hükümet kurulacaktır. Bu hükûmet üyeleri millî kongrece seçilecektir. Kongre toplanmamışsa bu seçimi Heyet-i Temsiliye yapacaktır.

• Kuva-yı Milliye'yi tek kuvvet olarak tanımak ve millî iradeyi hâkim kılmak esastır.

• Hristiyan azınlıklara siyasî hâkimiyet ve sosyal dengemizi bozacak imtiyazlar verilemez.

• Manda ve Himaye kabul olunamaz.

• Millî Meclis'in derhal toplanmasını ve hükûmetin yaptığı işlerin meclis tarafından kontrol edilmesini sağlamak için çalışılacaktır.