İstihdamda EYT etkisi: Kayıt dışılık arttı mı?

TEPAV tarafından yapılan araştırmada, milyonlarca kişinin emekli olduğu EYT düzenlemesinin yarı zamanlı ve kayıt dışı çalışmayı artırdığı ortaya kondu.

Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı (TEPAV), EYT düzenlemesinin istihdamda etkisine ilişkin bir araştırma yayınladı. TEPAV direktörlerinden Ekrem Cunedioğlu'nun yaptığı araştırmaya göre, EYT'nin etkileri Mart 2023’ten sonra hızlı bir şekilde görülmeye başlandı. Öte yandan emekli maaşlarının mevcut koşullarda çok düşük kalması nedeniyle işgücüne katılımda daha düşük bir azalmanın olabileceği kaydedildi.

KAYITLI ÇALIŞMAYA DEVAM EDENLERDE HIZLI ARTIŞ

Araştırmada öne çıkan hususlardan biri de EYT düzenlemesinin ardından emekli aylığı almaya hak kazanıp aynı zamanda kayıtlı çalışmaya devam edenlerin sayısındaki artış oldu. SGK verilerinden derlenen bilgilere göre, sosyal güvenlik destek primine tabi sigortalı sayısı Şubat 2023’ten Nisan 2024’e 1,04 milyon kişi arttı.

YARI ZAMANLI ÇALIŞMA

Araştırmaya göre bir diğer önemli gelişmede emekli olduktan sonra yarı zamanlı çalışmaya devam eden kişilerin sayısındaki artış oldu. SGK verilerine göre 2023’ün ilk çeyreğindeki yıllık istihdam artışının yüzde 25’lik oranı yarı zamanlı işlerde gerçekleşti. Aynı oran 2024 yılının ilk çeyreğinde yüzde 50,3 oldu. Böylelikle kayıtlı ve yarı zamanlı istihdam bir önceki yılın aynı çeyreğine göre, 2023’ün ilk çeyreğinde 251 bin, 2024’ün ilk çeyreğinde ise 249 bin kişi artış gösterdi. Kayıt dışı ve yarı zamanlı istihdam ise 2024 yılının ilk 4 ayında yıllık 333 bin arttı.

KAYIT DIŞI ÇALIŞAN SAYISI ARTTI

Araştırmada öne çıkan bir diğer bulgu ise EYT düzenlemesi sonrası emekli sayısıyla birlikte yarı zamanlı ve kayıt dışı çalışan sayısının da artış olmas oldu. SGK'nın finansal sürdürülebilirliğini değerlendirmek üzere kendisine gelir sağlayan aktif sigortalı sayısının kendisinin gelir sunduğu pasif sigortalı sayısına oranına bakıldığında 2022’de 2,01 olan bu oranın 2023 yılında 1,66’ya, Nisan 2024’te ise 1,63’e düştüğü kaydedilen araştırmada, bu durumun SGK’nın gelir-gider dengesini bozma riski oluşturduğu ve emekli aylıklarının beklentilerin altında kalmasının nedeni olabileceği vurgulandı.

Ayça Vahide Yaşlı Muhabir