Gazan Mahmud Han kimdir? Nasıl Müslüman oldu?

İlhanlı Devleti’nin en meşhur hükümdarı Gazan Mahmud Han’ın hayatını sizler için derledik.

Gazan Mahmud Han kimdir, hangi dönem yaşadı, nasıl Müslüman oldu, İbn-i Teymiyye ile yolları nasıl kesişti, hangi devletin hükümdarlığını yaptı, devlet idaresinde hangi yenilikleri gerçekleştirdi?

İşte cevabı:

İlhanlı hükümdarlarının en meşhuru olan Gazan Mahmud Han, 1272 yılında Âbeskûn’da doğdu. İlhanlı Hükümdarı Argun Han’ın oğludur. Çocukluğunun büyük bölümü büyükbabası Abaka Hanın yanında geçti. Abaka Han ve babası Argun Hanın bağlı olduğu Buda dininin prensiplerine göre yetiştirildi. Babasının 1284’te tahta çıkmasından sonra Horasan, Mazenderan ve Rey vilayetlerinin valiliğine atandı. 1291’de İlhanlı tahtına çıkan Geyhatu’yu 1295’te deviren yeğeni Baydu, iktidarı ele geçirdi. Ancak Gazan Han, bu duruma karşı çıkarak Baydu ile mücadeleye girişti.

MÜSLÜMAN OLUP MAHMUD ADINI ALDI

Bu sırada kumandanlarından Nevruz’un tebliği üzerine İslamiyet’i kabul etti. Onunla birlikte kumandanlarından, vezirlerinden ve askerinden 400 bin kişi de Müslüman oldu. Mahmud adını alan Gazan Han, şükür olarak o seneyi oruç tutmakla geçirdi. Müslüman askerlerinin başında olarak yeniden harekete geçen Gazan Han, İlhanlı başkenti Tebriz’e girdi ve Baydu’yu yakalatarak idam ettirdi.

Gazan Han, Nevruz Bey başta olmak üzere İlhanlı devlet adamlarının kendisini desteklemeleri sonucunda Baydu’nun saltanat mücadelesini kaybetmesi üzerine ileri gelen devlet ve din adamları tarafından Tebriz’de törenle karşılandı (1295). Daha sonra Karabağ’a gitti ve burada yapılan cülûs merasimiyle İlhanlı tahtına geçti (1295). Gazan Han Müslüman olduktan sonra Budist heykellerinin yıkılmasını emretti. Budistler’i İslâm’a girmeye zorladı, Hristiyan ve Yahudilerin sokağa özel kıyafetlerini giyerek çıkmalarını istedi. Onun Müslüman olmasıyla birlikte hükümdar ve diğer devlet adamlarıyla reaya arasındaki dinî ihtilâflar sona erdi. Müslüman halk baskı ve sıkıntılardan, ağır vergilerden kurtuldu. Gayri Müslimlerden düzenli olarak cizye alındı. Moğollar yağmacılık ve katliamdan, yakıp yıkmaktan vazgeçip huzur ve sükûn içinde yaşamaya başladılar.

33 YAŞINDA VEFAT ETTİ

Gazan Mahmud Han, İslamiyet’in kuvvetlenmesi için elbirliği ederek kardeşçe çalışmasını Nâsır’a yazdı. Mısır Memlüklü sultanlarının dokuzuncusu olan Nâsır bunu dinlemedi. Nâsır’ın askeri Mardin taraflarını yağma etti. Gazan Mahmud Han Halep’e geldi. Humus ’ta Nâsır bozguna uğradı. Gazan Han burada bir kumandanını bırakıp geri döndü. Bu iki Müslüman sultanının arasını açanlardan biri de İbn-i Teymiyye idi. O, hâdiselerde birleştirici değil bozucu rol oynadı. Gazan Mahmud Han, 17 Mayıs 1304’te henüz otuz yaşındayken Rac’da vefat etti.

İLHANLI DEVLETİNİ İHYA ETTİ

Gazan Hanın ölümüyle İran’daki Moğol hakimiyeti, iç ve dış politikada en son sınırlarına ulaşmış oldu. Moğollar arasında İslamiyet’in yayılmasını sağlayan Gazan Han, ülkeyi pek çok cami, mescit, medrese, han ve hamam gibi dinî ve sosyal eserlerle donattı. Tebriz yakınlarında bir rasathane kurdurdu. Fen ilimlerinden astronomi, tarih, tıp ve kimya ile meşgul oldu. Tarih bilgisi fazlaydı. Ana dili olan Moğolcadan başka birkaç lisan bilen Gazan Han, senenin çoğu günlerinde oruç tutar ve çok Kur’an-ı Kerim okurdu.

Gazeteilksayfa.com