EYT düzenlemesi sayesinden emeklilik hakkı kazanıp kullanamayan ve yaşını doldurarak bu hakkı elde eden milyonlarca kişi, bugünlerde erken emeklilik hesabı yapıyor. Çünkü bu sigortalıların, emekli aylıklarının hesaplanmasında kullanılan yöntem nedeniyle yüzde 30'luk hak kaybı ile karşı karşıya kalacağı ifade ediliyor. Kaybın ilerleyen yıllarda da sürme ihtimali emekli adaylarını telaşlandırdı.
Emeklileri sevindirecek haber: 3 formül masada!
EYT düzenlemesi sayesinden emeklilik hakkı kazanıp kullanamayan ve yaşını doldurarak bu hakkı elde eden milyonlarca kişi, bugünlerde erken emeklilik hesabı yapıyor.
YAYINLAMA:
GÜNCELLEME:
110
210
Bu kapsamda yıl sonuna kadar kayıptan etkilenmemek adına emekli olmak için başvuruda bulunanların yığılma oluşturması bekleniyordu.
İLAVE ÖDENEK OLUŞTURULABİLİR
Ekonomi yönetiminin bu durumun engellenmesi ve emekli aylıklarındaki yüzde 30'luk hak kaybının tamamen ortadan kaldırılması ya da azami orana düşürülmesi için çalışmalar yürüttüğü öğrenildi.
Bu kaybın önüne geçilmesi için üç formül geliştirildi.
Hükümet sorunun çözümü için ya mevzuat değişikliği ya da kanun teklifi ile ödenek oluşturma seçeneklerinin yanı sıra idari kararname çıkararak ilave ödenek oluşturma formülü üzerinde duruyor.
310
Masadaki seçenekler, yapılacak etki analizleri çerçevesinde, çıkacak maliyetin büyüklüğüne göre oluşturuldu. Etki analizlerinin ve maliyet hesaplamalarının ardından ekonomi yönetimi en uygun formülü devreye alacak. Emekli olmaları halinde, aylıklarındaki hak kaybı, asgari ücretlilerde 1.000 lira, en üst maaş dilimindeki vatandaşlarda ise 14 bin lira olarak hesaplandı.
410
MAAŞ BAŞVURU YILINA GÖRE FARKLILIK GÖSTERİYOR
Dilekçe verilen yıl emekli zam oranları güncelleme katsayısından fazla ise o yıl dilekçe vermek büyük avantaj sağlıyor ve emekli maaşının daha yüksek olmasına sebep oluyor.
Çalışanlar açısından bakıldığında 2024 yılı ile 2025 yılı arasında emekli maaşı hesaplamaları farklılık gösteriyor. Maaş hesaplama formüllerine göre bir önceki yılın enflasyon ve büyüme rakamları ele alındığı için bu yıl dilekçe verenler için 2023 yılı dikkate alınırken gelecek yıl dilekçe verenler için 2024 yılı dikkate alınacak.
510
1 - MEVZUAT DEĞİŞİKLİĞİ:
Emekli olacakların toplam maliyeti, Hazine ve Maliye Bakanlığı'nın öngördüğü düzeyin altında kalırsa, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, emeklik ödeneklerine ilişkin mevzuatta değişikliğe gidecek.
2 - YENİ YASA TEKLİFİ:
Bakanlığa tabi ödenek ve keseneklerin yetersiz kalması halinde hükümetin, Meclis'e bir yasa teklifi getirmesi de ikinci formül olarak masada duruyor.
3 - KARARNAME SEÇENEĞİ:
Oluşacak hak kaybının emekliler üzerinde oluşturacağı baskının azami oranda tutulması için gündeme alınan üçüncü formülse, İdari Kararname ile kesenek ya da ödeneklerin bütçe mevsimi gelmeden güncellenmesi ya da tek çatıda birleştirilmesi.
Sosyal Güvenlik Başuzmanı İsa Karakaş, beklenen enflasyon verileri çerçevesinde 2025'te emekli olan birine 2024 yılına oranla yüzde 30 daha az aylık bağlanacağını belirtti.
İşte tüm detaylar...
610
Emeklilik dilekçesinin verildiği tarihteki güncelleme katsayısı ömür boyu alınan emekli aylığı miktarını da etkiliyor. Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK), emekli olacak çalışanların aylıklarını bağlarken kişinin çalışma yaşamı boyunca kuruma bildirilen prime esas kazançlarına, prim ödeme gün sayısına ve aylık bağlama oranına göre hareket ediyor. Enflasyonun yüksek olduğu yıllarda ise emeklilik dilekçesinin verilme tarihi de bağlanacak ilk aylığın tutarı açısında büyük önem taşıyor. Bu çerçevede Sosyal Güvenlik Başuzmanı İsa Karakaş, hangi tarihte emekli olmanın daha avantajlı olduğunu İhlas Haber Ajansı muhabirine değerlendirdi.
710
Karakaş, geçen yıl yapılan hesaplamalarda 2023 yılında verilen emeklilik dilekçesinin 2024'e göre daha avantajlı olduğunu fakat bunun çok büyük bir oran olmadığını dile getirdi. Bu sene ki oranların daha yüksek olduğuna dikkati çeken Karakaş, bu oranın Türkiye tarihindeki en yüksek oran olduğunu vurguladı. Oluşan oranların sigorta primine esas kazançlara, sigorta prim gün sayısına ve çalışılan döneme göre kişiden kişiye farklılıklar gösterebileceğini söyleyen Karakaş, "Emeklilikle ilgili maaş bağlanırken Sosyal Güvenlik Kurumu'nun mevzuatında yer alan tüketici fiyat endeksi (TÜFE) ve gelişme hızı baz alınıyor. Geçen sene için TÜFE'yle gelişme hızını göz önünde bulundurduğumuz zaman 2024 yılı için emeklilik dilekçenizi verdiğinizde, 2023 yılı enflasyon oranları da bu çerçevede göz önünde bulundurulduğunda yüzde 64,77 olduğunu, yine gelişme hızının ise yüzde 4,5 olduğunu görüyoruz. Buna göre güncelleme katsayısının yaklaşık yüzde 66,12 olduğunu söyleyebiliriz. Bütün bu verilere ilave olarak 2023 yılı ocak ayında zam oranı TÜFE bazlı olarak yüzde 37,57 oranındaydı. Ancak hükümet yüzde 11, 68'lik bir eşitleme yaparak ocak ayında yüzde 49,25 oranında zam yapmıştı. Temmuz ayına baktığımızda da yüzde 24,73 oranında zam yaptı. Dolayısıyla SSK ve BAĞ-KUR'luların maaşlarında kümülatif olarak yüzde 87'ye varan bir artış oldu" şeklinde konuştu.
"YENİ YILA ORANLA BU SENE EMEKLİ OLACAKLAR YÜZDE 31 İLE YÜZDE 37 ARASINDA DAHA FAZLA MAAŞ ALACAK"
Karakaş 2024 ile 2025 yılları karşılaştırıldığında bu sene emekli olacakların daha avantajlı olduğunu ifade ederek, "2024 yılında emekli olmanın 2025 yılına göre son derece avantajlı olduğunu söyleyebiliriz. Henüz eylül, ekim, kasım, aralık olmak üzere 4 aylık enflasyon verilerinin netleşmemiş olmasına ve enflasyon oranlarının OVP ile yüzde 41,5 olarak güncellenmesine rağmen, bu oran yüzde 42, 45 veya 46 olsa da her halükarda 2024 yılında emekli olanların 2025 yılında emekli olanlara göre en az yüzde 30'un üzerinde daha yüksek maaş alacaklarını rahatlıkla söyleyebiliriz. Benim yapmış olduğum hesaplamalara göre değişik enflasyon verileri ve gelişme hızının da daha netleşmemiş olmasına rağmen değişik senaryolar üzerinden yapmış olduğum hesaplamalarda farkın en az yüzde 31,8 ile yüzde 37 arasında değişeceğini söyleyebiliriz. Aynı dönemlerde aynı sürelerde çalışmış ve aynı prime esas kazanç üzerinden SGK'ye bildirim yapmış olan bir SSK'lı veya bir BAĞ-KUR'lu, Aralık 2024 yılı değil de 1 Ocak 2025 tarihinde emekli olduğu zaman maaşının yüzde 30 daha düşük olması kabul edilemez bir farktır" açıklamasında bulundu. Bu oranların sadece SSK ve BAĞ-KUR'lu emeklileri ilgilendirdiğini de kaydeden Karakaş, söz konusu farkın memur emeklilerini bağlamadığını ifade etti.
810
"2023 YILINDAN SONRA EN ÇOK EMEKLİ OLAN SAYISI 2024 OLABİLİR"
Karakaş, EYT ile birlikte Türkiye'de en çok emekli olan vatandaş sayısının 2023 yılında olduğunu kaydederek, "Bu yıl yüzde 30'dan fazla bir farkın olmasıyla emekliliği gelen vatandaşlarının çoğunluğunun 2024 yılında arzu etmemelerine rağmen emekli olacaklarını söyleyebiliriz. Ayrıca 8 Eylül 2025 tarihi de emekli olamayan SSK ve BAĞ-KUR EYT'lileri için 25 yıllık sigorta süresini doldurdu. Bütün bunları da ilave ettiğimiz zaman 2023 yılından sonra 2024 yılında da en fazla emekli olan sayısının kayda geçeceğini söyleyebiliriz" şeklinde konuştu. Aktif pasif dengesinin EYT düzenlemesi öncesinde 2,1 olduğunu fakat bu oranın EYT ile birlikte 1,5'in altına düştüğünü de sözlerine ekleyen Karakaş, 2024 yılında ortaya çıkan bu yüksek fark nedeniyle bunun daha da düşebileceğini aktardı.
Aktif pasif dengesinin EYT düzenlemesi öncesinde 2,1 olduğunu fakat bu oranın EYT ile birlikte 1,5'in altına düştüğünü de sözlerine ekleyen Karakaş, 2024 yılında ortaya çıkan bu yüksek fark nedeniyle bunun daha da düşebileceğini aktardı.
910
ÖNE ÇIKAN FORMÜL -
2024 yılında emeklilik dilekçesi verenler, yüzde 64,77'lik TÜFE ve yüzde 4,5'lik büyümenin oluşturduğu 1,6612'lik güncelleme katsayısından ve yüzde 86,16'lık emekli aylıkları zammından yararlanacaklar. 2025 yılında dilekçe verenler ise OVP hedefleri tuttuğu takdirde 1,366'lık katsayı ve daha düşük emekli aylık zammı sebebiyle çok daha düşük bir rakama razı olmak durumunda kalacaklar. Aradaki farkın yüzde 30'dan daha fazla olacağı hesaplanıyor. Bu sebeple yüz binlerce kişinin sonraki yılları beklemeden bu yılsonuna kadar emeklilik dilekçesi vermesi tehlikesi yaşanıyor. Bu yığılmanın hem SGK için ciddi bir prim kaybı hem de ağırlaşan bir maaş yükü oluşturacağı hesaplanıyor. Bu sorunun sadece önümüzdeki yılı değil, 2030'a kadar uzun bir periyodu ilgilendirdiği de belirtiliyor.
1010
CNBC'nin haberine göre bulunan formül ise yasal düzenleme yapılarak emekliliğe hak kazanan sigortalının hangi tarihte emekli olursa olsun hak kazandığı tarihten itibaren geçen sürede hangi yıl emekli aylığı daha yüksek olacaksa maaşının o yılın güncelleme katsayısıyla hesaplanması oldu. Böylece yıllar içindeki yüksek enflasyon farklılıklarının yol açacağı hak kaybının engellenmesi ve çalışanların emekli olmaya değil, çalışmaya yönlendirilmesi hedefleniyor. Kaynaklar, enflasyonun kalıcı tek haneye düşmesi durumunda bu sorunun da otomatik olarak ortadan kalkacağı görüşünde.