Ayasofya’da kılıç geleneğiyle hutbe: Hutbede kılıç geleneği nedir?

86 yıl sonra kılınan Cuma namazı ile ibadete açılan Ayasofya Camisi'nde ilk hutbeyi Diyanet İşleri Başkanı Ali Erbaş verdi. Erbaş Ayasofya’daki ilk hutbeyi kılıç geleneğiyle verdi. İnternette kılıç geleneğiyle hutbeye dair sorulara cevap aranmaya başladı.

Bu geleneği kısaca kılıçlı hutbe diye ifade edenler de vardır. Hutbede kılıç geleneği nedir? Kılıç geleneğiyle hutbe nasıl olur?

İşte cevabı: 

Hutbede kılıç geleneği Osmanlı’dan kalma bir gelenek. Geleneğe göre cami imamı Cuma ve bayram namazı hutbelerinde minbere kılıçla çıkıyor.

Bu gelenek ülkemizde bazı camilerde bugün halen yaşatılıyor. Örneğin Edirne’de bulunan ve Osmanlı padişahlarının kılıç kuşandığı cami olarak bilinen Eski Cami’de, 6 asırdır devam eden gelenek korunuyor. Osmanlı’dan kalan bu geleneğe göre eski camii imam hatipleri, cuma ve bayram hutbeleri için minbere kılıçla çıkıyor. 

Edirne Eski Cami’de cuma hutbeleri kılıçla veriliyor

Türk tarihinde kılıç kuşanmanın ayrı bir önemi vardır. Merasimler düzenlenir, o an bir bakıma ölümsüzleştirilir. Tarihteki Türk devletlerinde ve Osmanlı İmparatorluğunda bu anın anlamı daha da bir özeldir. Padişahların kılıç kuşanma merasimleri, onların yönetimi devraldıkları, hükümdarlıklarını ilan ettikleri anlamına geliyor.

Osmanlı imparatorluğunda devlette hükümranlığın alameti olarak görülen kılıç kuşanma merasimlerinin yapıldığı mekanlar zaman zaman camiler olmuştur. O camilerden biri de, Osmanlı'ya başkentlik yapmış olan Edirne’deki Eski Camii'dir. Kılıç geleneği, kuşanma anlamında olmasa da asırlardır sembolik olarak yaşatılıyor bu camide. Cuma günleri ve bayram namazlarında hutbeye kılıçla çıkılıyor.

Eski Camide hutbede kılıç taşımanın tabi ki taşıdığı bir mesaj var. Hatta o mesajda kılıcı hangi elle tutacağının dahi özel anlamı sözkonusu. Sağ ele alınan Kılıç, “kullanma” niyetini ortaya koyuyor ve düşmanı korkutmayı amaçlıyor. Hutbelerde kılıç sol ele alınıyor. Bu da, dosta güven verme amacını taşıyor.

Emir Sultan Çelebi tarafından 1403 yılında yapımına başlanan eski cami, Çelebi Sultan Mehmet zamanında, 1414 yılında tamamlandı. 1749 yılında yangından, 1752 yılında da Edirne depreminden zarar gören ve 1. Mahmut döneminde tamirat gören cami,  Mimar Sinan tarafından yapılan Türk-İslam sanatının en önemli eserlerinden Selimiye Camisi'nin karşısında yer alıyor.

Bugün Anadoluda farklı camilerde de cuma hutbeleri kılıçla veriliyor. Tıpkı, Kocaelideki Gazi Süleyman Paşa Cami ve Amasra’daki Fatih Camii'nde olduğu gibi.